Zink: Tekort, overschot, symptomen en functies

Geen enkel mineraal heeft zo'n sterke invloed op het immuunsysteem, huid en haar als zink. Ongeveer 50 procent van de wereldbevolking heeft een zink tekort. Leer hoe u een zink tekort kunt identificeren en wat u eraan kunt doen.

Wat hebben voortplanting, wondgenezing, opbouw van spieren en haargroei met elkaar gemeen? Ze hebben allemaal het mineraal zink nodig om te functioneren. Zonder zink hebben al die uren in de sportschool geen zin. De productie van sperma komt op een laag pitje te staan en haar groeit niet meer. Maar gelukkig is zink in elke cel in het lichaam aanwezig, maar niet bij iedereen in voldoende mate.

Wat u kunt verwachten van dit artikel

Zink: Het mineraal zink vervult vele taken: van haargroei tot versterking van het immuunsysteem. Zink zorgt er ook voor dat we goed kunnen zien!

Voedsel: Oesters, edammer kaas, kippeneieren en noten zijn de beste bronnen voor zink. Onze ingewanden kunnen zink uit dierlijke producten veel beter opnemen dan plantaardig voedsel.

Oorzaken van zink tekort: Sporten, stress en een chronische aandoeningen van de ingewanden leiden tot veranderingen in de zinkbalans. Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven kunnen ook een tekort ontwikkelen als ze het verlies aan zink niet compenseren met een verhoogde inname. Mensen die alleen plantaardig voedsel eten krijgen over het algemeen niet genoeg zink binnen.

Symptomen van een zink tekort: Als het lichaam niet voldoende zink binnenkrijgt treden problemen op met het genezen van wondjes of met het gezichtsvermogen. Ook kan het leiden tot diarree en verminderde weerstand tegen infecties.

Behandeling van zink tekort: Als een zink tekort is vastgesteld dan kunt u uw dieet aanpassen of voedingssupplementen innemen

Zink overschot: Te veel zink is schadelijk voor het lichaam! Grotere hoeveelheden, gedurende langere tijd leiden tot overgeven, diarree en haarverlies. Ook kan een overschot aan zink de opname van andere mineralen verstoren.

Zink en verkoudheid: Of zink echt een verkoudheid kan tegengaan is nooit wetenschappelijk bewezen, maar extra zink kan de tijd om van de verkoudheid te herstellen wel verkorten.

Wat is zink?

Zink is onmisbaar voor een goede gezondheid. Het is betrokken bij taken in alle cellen van het lichaam. Het lichaam kan zelf geen zink maken, daarom wordt het een essentieel sporenelement genoemd en is het belangrijk om elke dag voldoende binnen te krijgen via het voedsel. Er is in totaal twee tot drie gram zink in het lichaam aanwezig, voornamelijk in de spieren^[1].

Goed om te weten: Iedereen verliest elke dag 3 tot 4 milligram per dag, via de ontlasting en de urine. Op deze manier voorkomen de ingewanden en nieren dat een zinkoverschot ontstaat^[1,2].

Welk effect heeft zink op het lichaam?

Als een zogenaamd co-enzym speelt zink een all-round rol. Zink staat toe dat haar groeit en dat wonden helen. Na het eten helpt het de alvleesklier om insuline aan te maken die het bloedsuiker (niveau) verlaagt. Zink helpt ook bij de aanmaak van testosteron en activeert eiwitten om spiermassa te kweken. Bij beschadiging van lichaamscellen helpt zink met de celdeling om nieuwe cellen aan te maken. Zink helpt bij het opbouwen van de het immuunsysteem en is daarom in de eerste levensjaren van extra groot belang^{[2, 3]}.

Net als het mineraal selenium bindt zink aan zware metalen die zich ophopen in het lichaam. Het mineraal en het zware metaal, bijvoorbeeld lood, vormen samen een onoplosbaar complex waardoor het metaal zijn giftig effect verliest. Op deze manier beschermen mineralen het lichaam, en met name de zenuwcellen, van beschadiging door zware metalen.

Wist u dat? Als er geen zink in het lichaam zou zitten kon u het enzym alcohol-dehydrogenase niet maken. Dat enzym breekt alcohol af. Zonder het enzym zou elk genoten glas wijn leiden tot een alcoholvergiftiging^[4].

Zink en de zintuigen

Een zinktekort kan leiden tot verlies van het reukvermogen. Onderzoekers geloven dat zink hier een rol bij speelt. Ons gezichtsvermogen is ook sterk afhankelijk van zink. Het sporenelement ondersteunt het transport van vitamine A van de lever naar de retina in het oog. Zonder vitamine A kunnen onze ogen geen licht onderscheiden; met andere woorden, we zouden niet meer kunnen zien^[6,7].

Hoe groot is de dagelijkse behoefte aan zink?

Volgens de aanbevelingen van de Duitse Vereniging voor Voeding zouden mannen tien milligram zink per dag binnen moeten krijgen, en vrouwen zeven milligram. Tijdens de zwangerschap stijgt voor hen de behoefte naar tien milligram omdat de moeder haar kind van zink voorziet en de ook de verhoogde drang om te plassen voor veel verlies van zink zorgt. Vrouwen die borstvoeding geven hebben zelf elf milligram zink nodig omdat zij veel daarvan doorgeven aan hun kind via de moedermelk^[8].

Het advies van het Amerikaanse National Institute of Health is vergelijkbaar maar over het algemeen iets hoger. Voor vrouwen geldt bij een een dagelijkse dosis van 8 milligram, en voor mannen en zwangere vrouwen 11 milligram^[9].

Welke voedingsmiddelen bevatten zink?

Zowel dierlijke als plantaardige voedingsmiddelen bevatten zink. Producten van dierlijke oorsprong bevatten significant meer zink. Ook is de vorm waarin zink in dierlijke producten zit beter op te nemen door het menselijk lichaam dan het zink in plantaardig voedsel^[10].

Hoeveelheid zink per 100 gram Voedsel 10-25 milligram Oesters, tarwekiemen, tarwezemelen 5-10 milligram Edammer, Emmentaler; kippe-eieren, varkenslever, rundvlees; zonnebloempitten, sojameel, cacao-poeder 2,5-5 milligram Tilsiter kaas, Goudse kaas, Parmezaan; Tarwe, gerst, gierst, haver, quinoa; doperwten, linzen, bonen Paranoten, pindas, walnoten, chia-zaad

Aangepast volgens "Food table for daily use; The little Souci expert Kraut".

De dunne darm is niet in staat om 100 procent zink uit voedsel op te nemen. Het absorbeert 40 procent uit vlees melk en kaas, terwijl de dat slechts 20 procent is voor groenten en dergelijke.

Oorzaken van een zink tekort

Een zink tekort wordt in verband gebracht met verschillende gezondheidsproblemen en risico's. Kinderen in het bijzonder moeten een voldoende grote hoeveelheid van het mineraal in het lichaam opnemen. Een tekort leidt tot diarree en longontsteking - wereldwijd de meest voorkomende oorzaak van overlijden onder kinderen tot vijf jaar ^[12–15].

Klimaatverandering kan een negatieve invloed hebben op onze zinkaanvoer; Door de grote CO₂ uitstoot is het zinkgehalte in ons voedsel naar verluidt significant afgenomen. Voedsel, ook dat van dierlijke oorsprong, afkomstig uit Zuid-oost Azië en Zuid-Afrika bevat kleinere hoeveelheden zink omdat de bodem daar minder zink bevat.

Wat zijn de oorzaken van een zink tekort?

Als u veel zweet, of gaat sporten bij warm weer, verliest u veel zink. Dit verlies moet worden gecompenseerd door een gebalanceerd dieet. Een vegetarisch of veganistisch dieet kan ook leiden tot een zink tekort omdat de ingewanden minder zink opnemen uit plantaardig voedsel. Bij mensen die lijden aan chronische ontstekingen in de darm (ulceratieve colitis, ziekte van Crohn) is de opname van voedingsstoffen verminderd. Tenslotte kan ook voordurende stress de oorzaak zijn van een zink tekort^[9,16].

Wist u dat mensen met suikerziekte een hoog risico hebben op het ontwikkelen van een zink tekort? Het hoge bloedsuiker niveau leidt tot vaak moeten plassen: diabetici die de zink inname niet aanpassen scheiden via de urine veel zink uit^{[9, 11]}.

Anti-nutriënten in plantaardig voedsel

Hoewel in granen, noten en peulvruchten zink zit, bevatten ze ook zogenaamde anti-nutriënten: stoffen die het de ingewanden verhinderen zink op te nemen. Dit zijn onder andere^[17]:

• Fytaat in volkorengranen (uitzondering: zuurdesem brood)
• Fosfaat in cola, vlees, vis
• Histidine in zuivelproducten
• Oxalaten in spinazie, rabarber, rode biet
• Tanines in wijn en zwart en groene thee

Fytaat vormt een onoplosbaar complex met zink, zodat zink zijn werk in het lichaam niet kan doen. Om het fytaatgehalte te verminderen kan het graan gedurende enige uren worden geweekt voor bereiding^[4].

Goed om te weten: De zinkbehoefte van mensen die een volledig plantaardig dieet volgen is de helft groter. Door de aanwezigheid van de anti-nutriënten wordt zink minder goed opgenomen in het lichaam^[9].

Wat zijn de symptomen van een zink tekort?

Zink doet zijn werk in het hele lichaam, dus een tekort zal overal ongemak veroorzaken. Als er te weinig zink in het lichaam is kan haarverlies plaatsvinden, of nagels die bros worden. Andere symptomen zijn^[4].

• Minder snelle genezing van wondjes
• Nachtblindheid, verminderd reukvermogen
• Vermoeidheid, depressieve buien
• Verminderde weerstand tegen infecties, diarree
• Fors verlies aan gewicht, spierkrampen
• Erectiestoornis

Zink tekort - Behandeling

een optimale aanvoer van zink is een zaak van goede voeding. Als u weet welke voedingsstoffen zink bevatten en hoe het lichaam deze op kan nemen kunt u de zinkaanvoer regelen. Het wordt ingewikkelder bij het slikken van supplementen. Er zijn grote verschillen in kwaliteit en de mate waarin het lichaam hier zink uit kan opnemen

Gebruik alleen zinkhoudende voedingssupplementen als u daadwerkelijk een tekort aan zink heeft. Anders bestaat het gevaar van een zinkoverschot, wat gevaarlijk is voor de gezondheid^[4]!

Voedingsstoffen voor betere zink opname:

Dierlijke eiwitten bevorderen de opname van zink. Samen vormen ze een complex dat het lichaam efficient kan gebruiken. Andere voedingsstoffen die de zinkopname bevorderen zijn^[17].

• Histidine in amandelen, pindas, rundvlees en varkensvlees
• Methionine in kwark, amandelen, makreel, tonijn, kabeljauw
• Cysteïne in amandelen, pindas, rundvlees en varkensvlees
• Citroenzuur in citrusvruchten, appels, peren, bessen  

Zink supplementen

Als u een bewezen zink tekort heeft kunnen zink supplementen van pas komen.zink supplementen komen in elke mogelijke vorm voor: bruistabletten, poeder, capsules, zuigtabletten, druppels of zalf. De kwaliteit wordt echter niet bepaald door de wijze van toediening maar door de zinkverbinding die het bevat. Zink bestaat alleen in combinatie met andere stoffen die geacht worden de zinkopname te verbeteren^[7].

Er bestaan ook neussprays die zink bevatten. Deze worden ten zeerste afgeraden omdat ze leiden tot een afname in het reukvermogen, of zelfs het volledig verlies daarvan^[7].

Welke zinkverbinding is de beste

Onderzoek wijst erop de de volgende zinkverbindingen van een goede biologische beschikbaarheid zijn^[18–25].

• Zink histidine - de enige verbinding zonder bekende bijwerkingen
• Zink picolinaat
• Zink bisglycinaat
• Zink glutataat
• Zink sulfaat - alleen werkzaam op een lege maag

biologische beschikbaarheid geeft aan hoe goed het lichaam een voedingsstof absorbeert en daarmee hoe makkelijk het in het lichaam werkzaam kan zijn^[4].

Interacties

Mineralen zijn in competitie met elkaar en kunnen elkaar hinderen bij het doordringen in de bloedbaan vanuit de dunne darm. Zinkpreparaten kunnen op deze wijze de werkzaamheid van antibiotica, reuma-medicijnen of diuretica (plaspillen) beïnvloeden. Daarom is het aan te raden om zinkpreparaten in te nemen een paar uur na, of een paar uur voor, het innemen van de genoemde medicijnen^[7].

Zink en biotine

In zinkpreparaten wordt vaak biotine toegevoegd. Deze vitamine is net als zink betrokken bij haargroei. Een biotinetekort kan leiden tot haarverlies. Zink versterkt de activiteit van biotine, dat is de reden dat het zinvol is beide stoffen in combinatie in te nemen. Volkorenproducten, champignons en vlees zijn de voedingsmiddelen die van nature biotine bevatten^[3].

Het lichaam kan niet alle mineralen tegelijk opnemen; ze verhinderen elkaars absorbtie. Daarom is het af te raden om de volgende supplementen tegelijkertijd in te nemen: ijzer, calcium en koper. Onderzoek toont aan dat ijzer gedurende langere tijd niet wordt opgenomen als dat gelijk wordt geslikt met grotere hoeveelheden zink^[11].

Zink en huidaandoeningen

Zink krijgt steeds meer populariteit in de dermatologie (huidgeneeskunde). Onderzoek in dat veld heeft aangetoond dat zink helpt bij de behandeling van huidaandoeningen als wratten, acné, rosacea (waar couperosa een vorm van is) en Basocellulair carcinoom (een vorm van huidkanker). Zink wordt daarbij lokaal toegediend in de vorm van zalf of creme, of is werkzaam in het hele lichaam door orale toediening via tabletten.

Ook de cosmetica industrie gebruikt zink. Zonnebrandcreme bevat zink als extra UV bescherming en zink is de werkzame stof in anti-roos shampoo. Het mineraal vermindert ook de olie-uitscheiding via de huid. Een vette huid is een broedplaats voor bacteriën wat kan leiden tot infectie - zeker als het immuunsysteem leidt onder een zink tekort^[26].

Goed om te weten: Zalf met zinkoxide helpt tegen de gevolgen van zonnebrand. Zinkoxide helpt bij het herstel van beschadigde huid^[7].

Zinkoverschot

Niet alleen een zink tekort is een gezondheidsrisico. Te veel zink kan ook schadelijk zijn. 25 Milligram per dag wordt beschouwd als de bovengrens van wat een veilige hoeveelheid is. Zodra u deze grens gedurende enkele dagen heeft overschreden is het al mogelijk dat u daar de eerste effecten van bemerkt. Een zinkoverschot is vrijwel altijd het gevolg van te grote doses voedingssupplementen. Het is onwaarschijnlijk dat een overschot optreedt alleen op basis van het voedingspatroon^[4].

Als tussen de 225 en 450 milligram tegelijk wordt ingenomen kan dat leiden tot hevig overgeven. De mogelijke gevolgen van een overdosis zink zijn problemen met de maag en darmen (o.a. diarree), met de nieren, haarverlies en ijzertekort gerelateerde bloedarmoede. Te veel zink verhindert de opname van ijzer, waardoor geen rode bloedcellen meer aangemaakt kunnen worden, met bloedarmoede als gevolg daarvan.

Ook koper, eveneens een sporenelement, verliest zijn effectiviteit in het geval van een zinkoverschot. Dat kan leiden tot verdoving en zwakte in de ledematen. Hetzelfde geldt voor calcium en magnesium waarmee in het lichaam in competitie is. Een tekort aan genoemde mineralen heeft botafbraak, verkeerde zenuwsignalen en algeheel conditieverlies tot gevolg^[1,3,8,27].

Een overschot aan zink in het lichaam leidt ook tot een vermindering van HDL cholesterol, het 'goede cholesterol'. HDL cholesterol repareert schade aan het membraan van lichaamscellen en verwijdert het schadelijke LDL cholesterol dat slagadervernauwing veroorzaakt^[9].

Zinkvergiftiging kan optreden bij mensen die dagelijks gebruik maken van zinkhoudende kleefpasta voor het gebit. Bij een gebruik van maximaal 1,5 gram van de pasta per dag is er echter geen risico op een vergiftiging^[9].

Zinkpreparaten en verkoudheid

Er wordt veel geadverteerd met zink als het wondermiddel om van een verkoudheid af te komen. Het zou een loopneus, een zere keel en niezen verminderen. Laat echter één ding duidelijk zijn: Het immuunsysteem kan niet zonder zink. Daarom wordt aangenomen dat het mineraal de verkoudheid tegengaat.

Maar volgens de Duitse Vereniging voor Voeding (DGE) is het onderzoek naar het verband tussen zink en verkoudheid nog gehult in raadsels. De DGE adviseert zinkpreparaten alleen te overwegen bij een bewezen zink tekort. Een studie van het Cochrane-samenwerkingsverband in 2012 toonde aan dat 75 milligram zink per dag de tijd verminderde die nodig was om van een verkoudheid te herstellen. Maar dat gebeurde alleen maar als de deelnemers aan het onderzoek begonnen met slikken van de medicijnen binnen 24 uur na het eerste optreden van symptomen.

Zink test

Zowel een tekort als een teveel aan zink hebben een slechte invloed op de gezondheid. Beide situaties kunnen voorkomen worden door na te gaat of u een optimale zinkopname heeft. De hoeveelheid zink kan worden bepaald met een bloedonderzoek

Hoe kan ik de hoeveelheid zink in mijn bloed bepalen?

U kunt ook zelf nagaan hoe hoog het niveau zink in uw lichaam is, bijvoorbeeld met onze cerascreen® Mineralen Tekort Test. U hoeft alleen een klein buisje te vullen met enkele druppels bloed uit uw vingertop. Dat bloedmonster wordt dan in ons laboratorium onderzocht en u ontvangt een resultatenrapport. Hier krijgt u meer informatie over uw zink waarde en krijgt u handige tips en aanbevelingen om uw niveau bij behoefte te verbeteren^[29].

Sommige leveranciers van tests meten het zinkgehalte door een haar-analyse. Een drie jaar durend onderzoek kwam tot de conclusie dat dit ook een methode is die informatie geeft over de huidige mineralenaanvoer. Met name bij (jonge) kinderen die slecht eten heeft deze methode aangetoond passend te zijn bij het ontwikkelen van de juiste medicatie voor hen^[30].

Zink: In vogelvlucht Welke functie heeft zink? Zink is een essentieel mineraal dat overal in het lichaam voorkomt, maar voornamelijk in de spieren. Het mineraal is belangrijk voor celdeling, het genezen van wonden, de groei van het haar, het reguleren van het bloedsuiker en voor het immuunsysteem Welke voedingsmiddelen bevatten zink? Oesters zijn bijzonder rijk aan zink. Zinkverbindingen van dierlijke oorsprong (orgaanvlees, eieren, kaas) worden beter door het lichaam opgenomen dan zink uit plantaardig voedsel. Wie hebben een vergroot risico op een zinktekort? Sporters, zwangere en borstvoeding gevende vrouwen, vegetariërs en veganisten. Ook mensen met chronische ontsteking in de darmen lopen een grotere kans op een te laag zink niveau. Ze verliezen te veel of hun ingewanden kunnen niet voldoende opnemen. Wat zijn de symptomen van een zinktekort? Haarverlies, huidklachten, diarree en langzaam genezende wonden en wondjes zijn een indicatie voor een zinktekort.

Bronnen

1. Pabel, U.: Toxikologie Blei, Kupfer, Zink; Symposium „Alles Wild?“, (2013)
2. Schuchardt, Dr.J.P.: Die Bedeutung von Eisen, Zink und Selen in der Ernährung des Menschen. Ernährungs Umschau 57. (2010)
3. Die ganze Welt der Vitamine, Mineralstoffe und Enzyme. garant Verlag GmbH, Renningen (2016)
4. Elmadfa, I.: Ernährungslehre. Verlag Eugen Ulmer Stuttgart (2015)
5. Blakemore, L.J., Trombley, P.Q.: Zinc as a Neuromodulator in the Central Nervous System with a Focus on the Olfactory Bulb. Front. Cell. Neurosci. 11, (2017). doi:10.3389/fncel.2017.00297
6. Zinc, https://www.aoa.org/patients-and-public/caring-for-your-vision/diet-and-nutrition/zinc
7. Zinc, http://www.mayoclinic.org/drugs-supplements-zinc/art-20366112
8. Zink, https://www.dge.de/wissenschaft/referenzwerte/zink/
9. Office of Dietary Supplements - Zinc, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-Consumer/
10. Lebensmitteltabelle für die Praxis; Der kleine Souci-Fachmann-Kraut. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft Stuttgart (2011)
11. Wie viel Zink am Tag - Zinkmangel Symptome - Zink Bedarf Schwangerschaft - Zinkwerte im Blut - Zinkverluste - Zinküberschuss - Zinkpräparate - Zinkstoffwechsel- Freies Zink im Serum - Zinkbedarf pro Tag - Zink Funktion im Körper - UGB-Gesundheitsberatung, https://www.ugb.de/ernaehrungsplan-praevention/zink-multitalent/
12. ZINC. International Zinc Association | Zinc in HealthZinc in Health - ZINC. International Zinc Association, https://www.zinc.org/health/
13. Gupta, M., Mahajan, V.K., Mehta, K.S., Chauhan, P.S.: Zinc Therapy in Dermatology: A Review. Dermatol Res Pract. 2014, (2014). doi:10.1155/2014/709152
14. CO2-Anstieg und Mangelernährung, https://www.bzfe.de/inhalt/pressemeldung-7136.html
15. Global Diarrhea Burden | Global Water, Sanitation and Hygiene | Healthy Water | CDC, https://www.cdc.gov/healthywater/global/diarrhea-burden.html
16. Kilic, M., Baltaci, A.K., Gunay, M., Gökbel, H., Okudan, N., Cicioglu, I.: The effect of exhaustion exercise on thyroid hormones and testosterone levels of elite athletes receiving oral zinc. Neuro Endocrinol. Lett. 27, 247–252 (2006)
17. Gerald Rimbach, Jennifer Nagursky, Helmut F. Erbersdobler: Lebensmittel-Warenkunde für Einsteiger. Springer-Verlag
18. Gandia, P., Bour, D., Maurette, J.-M., Donazzolo, Y., Duchène, P., Béjot, M., Houin, G.: A bioavailability study comparing two oral formulations containing zinc (Zn bis-glycinate vs. Zn gluconate) after a single administration to twelve healthy female volunteers. Int J Vitam Nutr Res. 77, 243–248 (2007). doi:10.1024/0300-9831.77.4.243
19. Barrie, S.A., Wright, J.V., Pizzorno, J.E., Kutter, E., Barron, P.C.: Comparative absorption of zinc picolinate, zinc citrate and zinc gluconate in humans. Agents Actions. 21, 223–228 (1987)
20. Keyzer, J.J., Oosting, E., Wolthers, B.G., Muskiet, F.A.: Zinc absorption after oral administration of zinc sulfate. Pharm Weekbl Sci. 5, 252–253 (1983)
21. Blucker, A., Blucker, J.A.: The effect of total parenteral nutrition ( TPN ) on zinc ( Zn ) retention in the tissue of rats. Presented at the (2017)
22. Lönnerdal, B.: Dietary factors influencing zinc absorption. J. Nutr. 130, 1378S–83S (2000). doi:10.1093/jn/130.5.1378S
23. Zinc: health effects and research priorities for the 1990s., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1567081/
24. Bioavailability of zinc from zinc-histidine complexes. I. Comparison with zinc sulfate in healthy men. - PubMed - NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3591728
25. Zinc Deficiency, Malnutrition and the Gastrointestinal Tract | The Journal of Nutrition | Oxford Academic, https://academic.oup.com/jn/article/130/5/1388S/4686387
26. Brandt, S.: The clinical effects of zinc as a topical or oral agent on the clinical response and pathophysiologic mechanisms of acne: a systematic review of the literature. J Drugs Dermatol. 12, 542–545 (2013)
27. Schek, D.A.: Nahrungsergänzungsmittel im Sport. 8
28. Vitamin C- und Zink-Tabletten verhindern oder heilen Erkältung nicht, https://www.dge.de/presse/pm/vitamin-c-und-zink-tabletten-verhindern-oder-heilen-erkaeltung-nicht/
29. DrBayer-Mineralstoffbestimmung-im-Vollblut-Diagnostische-Relevanz.pdf, https://www.labor-bayer.de/laborinformationen_publikationen/mineralstoffe_spurenelemente/DrBayer-Mineralstoffbestimmung-im-Vollblut-Diagnostische-Relevanz.pdf
30. Han, T.H., Lee, J., Kim, Y.J.: Hair Zinc Level Analysis and Correlative Micronutrients in Children Presenting with Malnutrition and Poor Growth. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr. 19, 259–268 (2016). doi:10.5223/pghn.2016.19.4.259